Ekonomide koronavirüs tedbirleri kapsamında vergi ve sigorta primleri ekim ayına ötelenmişti. 1 Haziran itibarıyla Türkiye normalleşme adımları atarken, iş dünyasını tam toparlanma sürecinde üst üste gelen ödemelerin stresi sardı. ‘Ekim ayı dert ayı olmasın’ diyerek 10'uncu ay sendromuna çare bekliyorlar.
DÜNYA, Türkiye sanayisine yön veren isimlere ekimde sıkıntı yaşamamaları için alınması gereken tedbirleri sordu. İş dünyasının öncelikli talebi 2021'e kadar tüm geri ödemelerin ötelenmesi. İstihdamı korumaya çabalayan iş insanları, nefeslerinin yeniden kesilmesi endişesini yaşıyor.
İş dünyasının bir diğer önerisi de 2021’e ertelenecek ödemelerin vadelere yayılması. Sürecin bir yapılandırma gibi planlanmasını isteyen iş alemi, istihdamını koruyan işletmelere de çeşitli indirimler sağlanmasını bekliyor. Bir öneri de sıkıntı yaşayan firmalara özel olarak taksitlendirme sağlanması.
VERGİ GELİRLERİNİN SÜREKLİLİĞİ İÇİN YAPILANDIRMA ŞART
TUNCAY YILDIRIM / GAZİANTEP TİCARET ODASI BAŞKANI
Yaşadığımız bu olağanüstü duruma karşı alınan tedbirler ve sürecin yönetimi noktasında ülke olarak çok başarılıyız. Ancak bizim gibi meslek örgütleri, gördükleri eksiklikleri dile getirerek üyelerinin sorunlarına çözüm aramak durumundadır. Bu çerçeveden baktığımızda üyelerimizden aldığımız geri bildirimler bize gösterdi ki ekonominin toparlanma sürecini hızlandırabilmek için destek uygulamaları devam etmeli. Bu noktada işletmelere verilecek en önemli destek, mevcut vergi ve SGK borçlarının yapılandırılması olacaktır. Biz vergi yükümlülüğümüzden kaçmıyoruz ama vergiyi ödeyecek parayı kazanmadık. Devlet vergi gelirlerini sürekli kılabilmek için bugün bize yapılandırma ile destek olmalı.
ANTALYA
EKİM AYI DERT AYI OLABİLİR
DAVUT ÇETİN / ANTALYA TSO BAŞKANI
İş dünyası bir taraftan yeni normale alışırken, bir taraftan da ekim ayına dikkat etmeli. Şu anda kredi, vergi ertelemeleri var. Ama 10’uncu ay geldiğinde herkesi birikmiş vergi ve SGK ödemeleri bekliyor olacak. Kredi alanların ödemesiz dönemleri de bitiyor. Rehavet olursa ekim ayı dert ayı olabilir. Nakit yönetimine önem verilmeli, 3 ay, 6 ay ve bir yıllık nakit akış planlamasıyla hareket edilmeli.
AYDIN
ÖNÜMÜZDEKİ 4 AY ÇOK İYİ DEĞERLENDİRİLMELİ
MEHMET YUNUS ŞAHİN / AYDIN SANAYİ ODASI BAŞKANI
Koronavirüs salgını sebebiyle hem ülkemiz hem de dünya ekonomisi için zorlu ve bir o kadar da belirsizliklerin yoğun yaşandığı bu dönemde; ülkemizde iş dünyasını rahatlatacak Ekonomik İstikrar Kalkanı paketinde SGK ödemeleri, kredi ve vergi ötelemeleri ile ilgili düzenleme yer aldı. Şimdi, önümüzdeki dört beş aylık dönemi çok iyi değerlendirmeliyiz. Özellikle imalat sektörünün ötelenen tüm ödemelerinin zamanında hazineye geri dönmesi için; bölgesel destekler yerine, şehirlerin, ilçelerin hatta köylerin ekonomik yapılarının, yetiştirdikleri ürünlerin, sahip oldukları toprak altı ve üstü zenginliklerinin, yerli ve milli üretilen teknolojilerimizin önünü açacak üretim seferberliğine ihtiyacımız var. Üretimin ve yatırımın azalması ile işsizliğin geleceği noktadan geri dönüş ve ötelenen geri ödemelerin bir daha uzatılması mümkün görülmüyor.
BURSA
BİRİKEN BORÇLAR DAHA UZUN VADEYE YAYILSIN
YAVUZ UĞURDAĞ / İNEGÖL TSO BAŞKANI
Esnaf ve sanayicide 6 ay süreyle ötelenen SGK, vergi ve diğer borçlarla ilgili ekim ayından itibaren mevcut ödenmesi gereken borçların da üst üste gelmesinden kaynaklanan bir borç stoku oluşacak. Ekim ayında esnaf ve sanayici iki aylık ödeme yapmış olacak. Standart aylık olan ödemelerimizde sıkıntı yok. Onları yapalım. Ama birikecek olan borçların 6 aylık bir erteleme değil, daha uzun vadeye yayılmasıyla ilgili bir talebimiz var. Bu talebi biz Hazine ve Maliye Bakanımız ile yaptığımız online toplantıda oda olarak gündeme getirdik ve kendilerine ilettik. Talebimiz ile ilgili olumlu bir gelişme sağlamayı umuyoruz.
ERTELENEN BORÇLARIN 2021’DE YAPILANDIRILMASINI İSTİYORUZ
ÖZER MATLI / BURSA TİCARET BORSASI BAŞKANI
Pandemi süresinde vergi ve SGK ödemelerinin ertelenmesi ciro kaybı yaşayan üretici ve esnafa önemli bir destek oldu. Normalleşme süreciyle birlikte işini ayağa kaldırmak isteyen müteşebbislere devletin yaptığı bu desteğin geri ödemelerinin zaman açısından daha uzun bir vadeye yayılmasını talep ediyoruz. Esnaf ve sanayici yeni ayağa kalktı. Ancak pandemi süresince ciddi kayıplar yaşandı. Mevcut vergi ve SGK ödemeleri ile birlikte ertelenen borçların da talep edilmesi bizi sıkıntıya sokacaktır. Biz ertelenen borçların 2021’de yapılandırılmasını istiyoruz. Bu yönde alınacak bir karar bizler için bir bayram müjdesi olacaktır. TOBB olarak da bakanlığa bu talebimizi ilettik.
ÖNÜMÜZDEKİ SÜRECİN KOLAY OLMADIĞINI BİLMEMİZ GEREKİYOR
AHMET GÜLEÇ / MOBİLYA DERNEKLERİ FEDERASYONU (MOSFED) BAŞKANI
Önümüzdeki sürecin kolay olmadığını bilmemiz gerekiyor. Onun için özellikle haziran, temmuz, ağustos ve eylül ayını çok hareketli geçirmemiz gerek. Tahmin ediyorum, bakanlığın da yeni finans paketini çıkarmasının sebebi bu. Bu ayları iyi geçirirsek zaten o aylara rahat girmiş olacağız. Zor bir süreç, haklı ve doğru bir endişe ama şimdiden karamsarlığa kapılmanın gereği yok. Bugüne yoğunlaşmalıyız. Kredi ve vergi ertelemeleri yapılması günün şartlarında doğru adımdı. 10’uncu ay geldiğinde de o günün şartlarında yaşanması muhtemel sıkıntılar için ileteceğimiz taleplerin dikkate alınacağına inanıyor ve güveniyoruz. Zira ilk günden bu yana yaşanan sürecin dinamik bir süreç olduğu, takip edileceği ve ihtiyaç duyulduğunda aksiyon alınacağı açıklanmıştı. Öyle de oluyor.
DENİZLİ
BİRİKEN ÖDEMELER UYGUN VADELERLE ÖTELENMELİ
MÜJDAT KEÇECİ / DENİZLİ SANAYİ ODASI BAŞKANI
Bugünler zor geçiyor. Kapasite kullanım oranları, üretim oranları, cirolar çok düşük. Sanayici kar etmeden, düşük cirolarla çalışıyor. Hükümet salgın döneminde finansmanla ilgili destekler sağladı, bazı ödemelerimizi öteledi. Bugünlerde ödemelerimizi yapamayacağımızı görerek bu tasarrufları yapanlar olarak inanıyoruz ki; biriken bu ödemelerin uygun vadelerle ötelenmesi ödeme yollarını kolaylaştıracaktır. Ekim ayına üç ay kaldı. Sanayicinin ödeme yükünün hafifletileceğini düşünüyorum.
ESKİŞEHİR
MÜCBİR SEBEBE GİRMEYENLER DE EKİMDE YAPILANDIRILSIN
CELALETTİN KESİKBAŞ/ESKİŞEHİR SANAYİ ODASI BAŞKANI
Mücbir sebep kapsamına giren ve girmeyen tüm sektörler için Ekim 2020’de SGK ve vergi affı ile birlikte yeniden yapılandırma talebimiz bulunmaktadır. Eskişehir Sanayi Odası olarak, mücbir sebep kapsamındaki firmalarımızın 10’uncu aya ertelenenen SGK, vergi ve banka ödemeleri ekim ayında üye firmalarımızın nakit akışında sıkıntı yaratacaktır. Ekim ayı dönemi için bankalarınızın ertelenen ödemeler ile ilgili olarak, vergi ve SGK primleri ödemeleri için faizsiz olarak yeniden yapılandırmaya ihtiyaçları bulunmaktadır. Ayrıca mücbir sebep kapsamına girmeyen şirketlerinde SGK, vergi aff ı ve yeniden yapılandırmaya Ekim 2020 tarihlerinde ihtiyaçları bulunmaktadır.
NORMALLEŞTİK DEMEMİZ İÇİN ZAMANA İHTİYAÇ VAR
METİN GÜLER / ESKİŞEHİR TİCARET ODASI BAŞKANI
Salgın sonrasında yaraların tam anlamıyla sarılabilmesi için farklı önlemlerin hayata geçmesi gerek. Çünkü ülkemiz ekonomisinin normalleştiğini söyleyebilmek için zamana ihtiyaç var. “Yasaklar kalktı, normalleştik, bu sürecin üstesinden geldik, tüccarımız ve sanayicimiz eski bereketli günlerine döndü” diyebilmemiz için epey bir vakit lazım. Tüccar ve sanayicinin, esnafın salgın nedeniyle ertelenen ancak Ekim başta olmak üzere yıl boyunca yapmak zorunda oldukları ödemeleri var. Dolayısıyla tüccar ve sanayicilerimizin SGK başta olmak üzere diğer tüm yükümlülükleri için de bir planlama yapılmasının yerinde bir karar olacağını düşünüyorum.
İSTİHDAMINI KORUYANA EK İNDİRİM YAPILSIN
NADİR KÜPELİ / ESKİŞEHİR OSB BAŞKANI
Koranavirüs nedeniyle mart ayında devletimizin piyasaları rahatlatmak için aldığı bir dizi tedbirler arasında yer alan kredi ve vergi ödemelerinin ertelenmesi, sanayi sektörümüzde önemli bir rahatlama Onwin sağladı. Ancak ekim ayında ödenmeyen bu aylara ait kredi ve vergilerin mevcut aylarla birlikte ödenmeye başlayacak olması, işletmelerin nakit dengesini ve finansal yapılarını ciddi ölçüde etkileyecek. Bazı sektörlerimiz gerçekten zor bir dönemden geçiyorlar. İhracat verilerine baktığımızda mart ayından başlayarak özellikle nisan ve mayıs döneminde Eskişehir olarak yurtdışı pazarlarımızdaki düzelmenin hala olmaması nedeniyle ihracatta bir düşüş yaşıyoruz. Muhtemelen bu düşüş birkaç ay daha devam edecek gibi görünüyor. İç pazarı canlandırmaya yönelik yeni tedbirler açıklansa da bunların tüm piyasaya ve sektörlere yansıması zaman alacak bir süreç. Kredi ve vergi ertelemelerinde ekim ayında bitecek olan süre 2021’e kadar uzatılmalı, ertelemeden yararlanan firmalara bu borçlarını ödemeleri için zamana yayılmış yeni bir ödeme kolaylığı sağlanması için adım atılmalı. Yine bu dönemde ertelemeden yararlanmayan ve bu zor dönemde var gücüyle üretim yapan, istihdamını koruyan ve ihracat yapan firmalarımıza da ek indirimler sağlanırsa her iki kesim arasında bir denge sağlanmış olacaktır diye düşünüyoruz.
GAZİANTEP
KISA ÇALIŞMA UZATILMALI
ADNAN ÜNVERDİ / GAZİANTEP SANAYİ ODASI BAŞKANI
Koronavürüsün ekonomiye etkilerini azaltmak ve işletmelerimizin bu zorlu süreci atlatabilmeleri için mücbir sebep kapsamında kamu tarafından vergi ve SGK prim ödemelerinde ertelemeler yapılmıştı. Bu adım sanayicilerimize rahat bir nefes aldırdı ancak, Covid-19’un üretime, ihracata olumsuz etkileri maalesef devam ediyor. 1 Haziran itibarıyla normalleşme sürecine girilmiş olsa da bunun reel sektöre yansıması ve yaraların sarılması zaman alacak. Ertelenen/biriken ve yeni döneme ait vergi ve SGK borçlarıyla birlikte sanayicilerimizin yükü daha da artacak. Bu sebeple biriken borçların bir süre daha ertelenmesi ve tek seferde değil de vadelere yayılarak tahsil edilmesi sanayicilerimize kolaylık sağlayacaktır. Bu manada üretimde ve istihdamda sürdürülebilirlik için özellikle kısa çalışma ödeneğinde başvuruların uzatılması ile vergi ve SGK ödemelerinde işletmelerimize biraz daha süre tanınmasını bekliyoruz.
İZMİR
2020’DE HERHANGİ BİR GERİ ÖDEME OLMAMALI
MAHMUT ÖZGENER / İZMİR TİCARET ODASI BAŞKANI
Koronavirüs salgınında Türkiye’de ilk vaka görülmeye başladıktan hemen sonra üyelerimizden aldığımız görüş ve öneriler doğrultusunda, Oda olarak TOBB ve ilgili Bakanlıklar nezdinde girişimlerimizi başlattık. “Nisan, Mayıs, Haziran ayı vergilerinin ödenmesi mükelleflere büyük bir yük olacağı için; eşit taksitlerle ve en az 12 ay olmak üzere ödemelerin uzun vadelere yayılmasının uygun olacağı” şeklindeki önerimiz de bunlardan birisiydi. Vergi borçlarının ve SGK primlerinin yeniden yapılandırılması gerektiğini de ilettik. Vergi ve SGK borçları yeniden yapılandırılırsa gayrimenkuller üzerindeki hacizlerin kaldırılması ve firmaların ellerinde olan gayrimenkulleri nakde çevirerek şirkete sermaye koymalarının önünün açılmasının da sağlanabileceği görüşümüzü aktardık. Kredilerin geri ödenmesi konusunda TOBB öncülüğünde örnek bir çalışmaya imza attık. Nefes Kredisi’nde geri ödemeler 2021’de olacak. Bu bakımdan hayata geçirdiğimiz kredi kampanyasına ait 2020 yılında herhangi bir geri ödeme olmamasının üyelerimiz için oldukça faydalı olacağına inanıyoruz.
FİRMA YÜKÜMLÜLÜKLERİ GENİŞ ZAMANA YAYILMALI
IŞINSU KESTELLİ / İZMİR TİCARET BORSASI BAŞKANI
Ekonomik İstikrar Kalkanı Paketi ve ardından alınan ek önlemlerin yerinde ve olumlu olduğunu söyleyebiliriz. Bu paket ile yaklaşık iki milyon mükellefin SGK, kredi ve vergi ödemeleri altı ay ertelendi. Salgından etkilenen bazı sektörler bir nebze de olsa nefes aldı. Ancak örneğin tekstil ve konfeksiyon sektörü mücbir sebep kapsamında yer alırken, faaliyetleri gereği sadece bu sektörlere mal satabilen çırçır işletmeleri mücbir sebep kapsamına giremedi ve sağlanan bu avantajlardan faydalanamadı. Öncelikle mümkün olduğu ölçüde bu tür farklılıkların giderilmesi önem arz ediyor. Ayrıca sürenin uzatılmasında da büyük fayda var. Mart-Nisan-Mayıs aylarında neredeyse hiç çalışamayan veya yeterince üretim yapamayan firmaların, bu kayıpları Ekim ayına kadar yerine koyabilmesi oldukça zor görünüyor. Bu nedenle firmaların bu yükümlülüklerini daha geniş bir zaman dilimine yaymak daha sağlıklı olacaktır.
KAYSERİ
SIKINTISI OLANLARIN ÖDEMESİ 2021’E ERTELENSİN
MEHMET BÜYÜKSİMİTCİ / KAYSERİ SANAYİ ODASI BAŞKANI
Gördüğümüz kadarıyla birçok firmamız borçlarını ödüyor. Ancak sıkıntılı olan firmalarımız olursa, bu firmalarımız bire bir tespit edilerek, ödemeleri ekim ayından sonra 2021 yılı başına kadar daha ertelenebilir.
BORÇLAR PLANLANIRSA ÖDEMELERİMİZİ KOLAY YAPARIZ
ÖMER GÜLSOY / KAYSERİ TİCARET ODASI BAŞKANI
Yeni normalleşme sürecinde çarklarımız hızlı dönerse ötelenmiş vergi, sigorta ve diğer borçlarımızı planlandığı süre çerçevesinde öderiz. Ticaretin bütün kanalları hızlı bir şekilde açılırsa üyelerimizin devletine olan borçlarını ödeyeceğinden şüphemiz yok. Ancak pandemi dolayısıyla ertelenen borçlarının ödeme dönemi geldiğinde işletmelerimiz finansal bir daralma yaşarsa hem TOBB hem de ilgili bakanlığımız ile görüşerek bunların yapılandırılmasını talep ederiz. Yükün azaltılması için ötelenen ve biriken borçların yapılması gerekir.
ÖDEMELER ÜST ÜSTE GELİR
RECEP BAĞLAMIŞ / KAYSERİ TİCARET BORSASI BAŞKANI
Ekim ayına ötelenen vergi ve SGK ödemelerinin 2021’e devretmesini ve 2021 yılında da taksitli olarak yapılmasını istiyoruz. Normalleşeme süreci başladı ancak hala iş yapamıyoruz. İş dünyası rahatlasa bile mevcut ödemeler üst üste geleceği için tüm ödemelerin mutlaka 2021 yılına ötelenmesi gerekiyor.
MANİSA
YENİ DÜZENLEMEYE İHTİYAÇ VAR
MEHMET YILMAZ / MANİSA TSO BAŞKANI
Devletimizin aldığı ekonomik karalar, açıkladığı paketler ile salgının ekonomimize olumsuz yansımalarını en aza indirilmeye çalışıldı. Her ne kadar açıklanan paketler iş dünyasına can suyu niteliğinde olsa da ekonomide yaşanan olumsuzluklar tam anlamıyla sonlanmadı. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de iş dünyası tüm paydaşları ile birlikte koronavirüs salgını sürecinde büyük yara aldı. Nisan ayında açıklanan ‘Ekonomik İstikrar Kalkanı’ Paketi ile SGK, Kredi ve Vergi ödemeleri ötelendi. Süreli bu ötelemeler dikkate alındığında İş dünyası Ekim 2020’de birikmiş SGK, Kredi ve Vergi ödemeleri ile karşı karşıya kalacak. Bu durum yılın son çeyreğinde iş dünyasını zora sokacaktır. Bu süreçte yapılacak yeni düzenlemeler ile yeni ödeme planları oluşturulmalıdır. Hatta bu zorlu süreçte yasaklar nedeniyle faaliyet gösteremeyen firmaların ödemekle yükümlü olduğu tüm işletme giderlerinin (Kira, Elektrik, Doğalgaz, Vergi, SGK, Kredi ödemeleri) devletimiz tarafından finanse edilmesi gerekmektedir.
MERSİN
ÜRETİM VE İHRACAT YAPAN FİRMALAR DAHA ÇOK DESTEKLENMELİ
AYHAN KIZILTAN / MERSİN TSO BAŞKANI
Çoğunluğunu KOBİ’lerin oluşturduğu iş dünyasına 10’uncu ay sendromu çökmüş durumda. Ekim ayında henüz rayına girmemiş olacağı aşikar olan ekonomik ortamda, herkesi birikmiş vergi ve SGK ödemelerini ödemeleri bekliyor. Kamu bankaları daha geniş bir kitleye ulaşsa da, özel bankalar bu kredi değerlendirme süreçlerini iş dünyası lehine kullanmadı. Firmalar kredi almakta zorluklar yaşadı. Konut kredileri piyasayı ve ilgili sektörleri canlandıracaktır ama yine üretim odakta olmalı. Türkiye’de ekonomiye bir destek verilecekse ilk madde üreten firmalar, üretimi katma değere dönüştüren ve ihracata entegre eden firmalar olmalı. Bu firmalar özel olarak korumaya alınmalı. Bugün Türkiye bu pandemiyi dünyanın bir çok ülkesinden nispeten daha sorunsuz atlatabiliyorsa; bunun arkasında kamunun zamanında önlemleri ve desteği, sağlık dünyasının büyük fedakarlığı; ekonomi ayakta ise bunun arkasında üreten Türk özel sektörünün süreçteki çalışkanlığı ve fedakarlığı var. 2020 yılı Türkiye için yeni atılımların değil, var olanı korumaya çalışma yılı olacaktır.
MUĞLA
ERTELENEN ÖDEMELER 2021’E YAYILMALI
MUSTAFA ERCAN / MUĞLA TSO BAŞKANI
Ötelemelerin tamamı iş dünyası için oldukça sevindirici oldu. Çünkü pandemi döneminde iş hacmi yüzde 70-80’lere kadar düşen üyelerimiz, bırakın ödeme yapmayı, ayakta zor kalacaklardı. Bu ötelemeler zamanında ve çok faydalı oldu. Ancak üyelerimizin neredeyse yüzde 90’ı bu dönemde kredi kullandı. Ticaret geriledi. Çoğu üyemiz esnaf işletmelerini uzunca bir süre kapatmak zorunda kaldı. Ekim ayında kredi ödemeleri ile ertelenen SGK ve vergi ödemelerinin birden yüklenmesi, salgın öncesi ticaret hacmine bir anda ulaşamayacak üyelerimiz için ciddi bir maddi külfet oluşturacak. Üyelerimiz ve tüm iş dünyası için zorlayıcı bir süreç söz konusu olacaktır. Bu kapsamda, ertelenen ödemelerin 2021 yılına yayılarak, faizsiz tahsil edilmesi yönünde yapılması olası çalışmalar, üyelerimize ciddi bir destek sağlayacaktır.
TRABZON
GÜÇLÜK ÇEKENE DÜŞÜK FAİZLİ KREDİ !
M. SUAT HACISALİHOĞLU / TRABZON TSO BAŞKANI
Oda olarak ekonomi için hazırlanan destek paketlerine katkı sağladığımız gibi, şimdi de normalleşme sürecinin planlanmasına katkı sağlıyoruz. Kuşkusuz burada, sağlık ile geçim arasındaki dengeyi ayarlamamız gerekiyor. İnşallah bu zor günleri hep birlikte geride bırakacağız. Buna da hazırlıklı olmalıyız, üretim yeteneğimizi, istihdamı, işgücümüzü kaybetmemeliyiz. Devletimizin sağladığı imkanlar ile kredi, vergi ertelemeleri yapılmıştır, ancak 10. ay geldiğinde, yani ekim ayında herkesi birikmiş vergi ve SGK ödemeleri beklemektedir. Üyelerimizin belirli bir bölümü bu tür ödemeleri zamanında gerçekleştirmeye devam etti. Ertelemede bulunanların ödeme takviminde bir kısmının ödemelerini gerçekleştirebileceği, bir kısmının da ödeme güçlüğü yaşaması muhtemel. Buna düşük faizli krediler çare olur.