Geçen yıl bin 450 TL, bu yıl ise bin 850 TL olarak belirlenen ton başına buğday fiyatının spekülatif hareketlerle 2 bin 400 TL-2 bin 500 TL bandına çıktığına dikkat çeken Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği ve Makarna Üreticileri ve Sanayicileri Derneği Başkanı Nihat Uysallı, “Türkiye’de buğday var ama stokçuların elinde. Bu buğday fiyat yükselecek beklentisiyle piyasaya sunulmuyor. Ve fiyatları otomatik olarak yukarı çekiyor. Bu buğday ürünlerinde de fiyat artışını tetikleyecek. Tarım ve Ticaret bakanlıklarından müdahale bekliyoruz” dedi.
“Bu yükselişi uyarmıştık...”
Uysallı, “haziran sonu ve temmuz başında sizinle yaptığımız sohbetlerde bu tehlikeye dikkat çekmiş ve spekülatif hareketler nedeniyle fiyatların fahiş oranlarda artabileceğini söylemiştik. Yetkililerden de müdahale konusunda talebimiz olmuştu. Son 3 ayda fiyatlar bizim o günkü beklenti ve tahminlerimizin çok ötesinde arttı. Stokçular ve spekülatörler fiyatları uçurdu. Biz Türkiye’de buğdayın var olduğuna inanıyoruz ama bu buğday bir türlü devreye girmiyor. Sorun buğdayın yokluğundan ziyade stokçunun hızla yükselen fiyatların çok daha yükseğe çıkacağı beklentisiyle ürünü elinde tutması” dedi. Uysallı, “Sayın Cumhurbaşkanı’nın açıkladığı buğday fiyatının bugün itibariyle fiilen yüzde 30’un üzerine çıktık. Buna rağmen buğday gelmiyor, herkesin beklentisi aralık ayına kadar bu rakamın 2 bin 600 2 bin 700 bandına rahatlıkla ulaşacağı. Bu da yaklaşık yüzde 45’ler civarında zam demektir. Çok uzun yıllardır hiç böyle bir şey hatırlamıyoruz, böyle bir spekülasyon görmedik” şeklinde konuştu.
“Makarnada da fiyat artar..."
Uysallı, bu fiyat artışlarının, buğdayın hammadde olarak kullanıldığı sanayi ürünlerine yansıyacağının altını çizerek, “Makarna üreticileri olarak, bütün bu sıkıntıya rağmen, temmuz ayından bugüne kadar yüzde 4-5 düzeyinde zam yaptık. Ama bu spekülasyon devam ederse, makarna fiyatları yılbaşına kadar minimum yüzde 15 civarında artar. Bu artış, enflasyonla mücadele planına çok ciddi zarar verecek” dedi.
“Bu aşamaya nasıl geldik?”
Uysallı, “Geçtiğimiz hasat dönemi için Sayın Cumhurbaşkanımız, bir önceki yılın fiyatının yüzde 23 üzerinde bir fiyat artışı ile makarnalık buğday fiyatını bin 850 TL/ton olarak açıklamış, bu fiyat hem üretici hem de “çiftçimizin hakkını almalı” diyen sanayici tarafından memnuniyetle karşılanmıştı. Ancak hemen akabinde Türk Şeker Kurumu, önce bu fiyatın yüzde 2 üzerinde, daha sonra da yüzde 4 üzerinde fiyatla makarnalık buğday alacağını piyasaya duyurdu. İki kamu kurumunun bir aydan kısa bir arayla bu fiyatı açıklaması piyasadaki spekülatörleri harekete geçirmeye yetti. Ve piyasalarda makarnalık buğday fiyatı 1-1.5 ay içerisinde yüzde 8’den fazla artarak 2000 TL’nin üzerine çıktı” şeklinde konuştu.
“TMO müdahale etti ama...”
Bu noktada TMO’nun ithalat bağlantısı yapıp, satış fiyatını bin 950 TL olarak açıklayarak müdahalede bulunduğunu dile getiren Uysallı, “Ayrıca, makarnalık buğday ürünü ihracatı yapan sektörlere ve bu işin ticaretini yapanlara, spekülasyonlara devam etmeleri halinde başka enstrümanları devreye sokacağını bildirdi (önce ithalat sonra ihracat gibi). Bu açıklama sonrasında fiyatların en azından yatay seyir izlemesi beklenirken fiyatların artmaya devam ettiği görüldü. Bunun yanında özel sektörün yaptığı Ekim-Kasım ayı ithalat bağlantılarının da fiyatların yatay seyrine katkısı olması beklenirken dünya piyasalarındaki fiyatların Türkiye’deki fiyatın üzerinde olması ve yükselen kurun da etkisiyle, bu bağlantıların avantajı kalmadı” dedi.
“Yabancıların da fiyat artırmasına neden oldu..."
Uysallı, “Öte yandan, ülkemizin ithalat ihtiyacı olduğunu gören dış piyasa oyuncuları da fiyatları yükseltti. Bu işlemle kar eden firmaların tedarik için hızlıca iç pazarda alıma yönelmeleri sonucunda, Gaziantep Ticaret Borsası’nda 24002500 TL seviyelerine yükseldi, her geçen gün de yükselmeye devam ediyor” dedi.
“Bakanlıklar devreye girmezse..."
Uysallı, “Şayet, Tarım Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığı ivedilikle gerekli adımları atmazsa, makarnalık buğday fiyatları hızla 2 bin 600-2 bin 700 TL seviyelerine gelecek. Güncel uluslararası fiyatlar baz alındığında ithal makarnalık buğdayın liman teslimi fiyatı bugün 2 bin 600 TL’dir ve bunun gümrük ve iç nakliye giderleri ile birlikte işletmelere maliyeti 2 bin 700 TL seviyesinde. Başka bir ifadeyle, hasat başındaki fiyata göre, makarnalık buğdayın sanayiciye maliyeti yüzde 45 oranında arttı. Karşı karşıya olduğumuz bu tablo, Türkiye’de makarna, bulgur ve makarnalık buğdaydan üretilen diğer ürünlerde ciddi bir enflasyon tehdididir. Bu çerçevede biz Makarna Üreticileri ve Sanayicileri Derneği olarak, hem Tarım Bakanlığını hem de Ticaret Bakanlığını acilen tedbir almaya davet ediyoruz” dedi.
“Durum buğdayında net ithalatçıyız”
Uysallı, Türkiye’deki üretim hakkında da bilgiler vererek, “Türkiye, Kanada ve İtalya’dan sonra dünyanın üçüncü büyük durum buğdayı üreticisi. Uydu verileri ve yerel kaynaklara göre geçtiğimiz hasat döneminde ülkemizde üretilen durum buğdayı yaklaşık 3.5 milyon ton seviyesinde. Buna karşın, Türkiye’de tüketilen makarna, irmik, bulgur, bazı bölgelerde un üretimi ile birlikte, ihraç edilen makarna ve bulgur için kullanılan durum buğdayı miktarı ise 4-4,5 milyon ton civarında. Dolayısıyla, ülkemiz net durum buğdayı ithalatçısıdır.
