Türkiye'de Suriyeli sığınmacıların kurduğu yaklaşık 10 bin ticari işletme bulunuyor. Aslında 3.6 milyon sığınmacı içinde bu küçük bir rakam zira Suriyeliler ticarete yatkın bir millet olarak tanınıyor. 

Bugünkü Suriye'nin bulunduğu topraklar, tarihin ilk çağlarından bu yana küresel ticaretin merkezlerinden biri olarak biliniyor. 

Türkiye'deki Suriyeli işletmelerin yüzde 39'u toptan ve perakende ticaret, yüzde 19'u imalat ile uğraşıyor. Uluslararası bağları güçlü olan bu şirketlerin yüzde 45'inin yabancı ortaklıkları var, yüzde 31'i de başta Irak ve Suriye'ye olmak üzere Ortadoğu ülkelerine ihracat yapıyor. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırmaları Vakfı (TEPAV) verilerine göre, Türkiye'de kurulan 10 bini aşkın Suriyeli işletmenin yüzde 60'ı Suriyeli olmak üzere ortalama 7 kişiye iş imkânı sağlıyor. Bu işletmelerde 42 bini Suriyeli olan üzere yaklaşık 70 bin kişi çalışıyor. Gayriresmi rakamlara göre Suriyelilerin işletmelerinde 250 bin kişi çalışıyor. Suriyeli şirketler en çok, İstanbul, Gaziantep, Mersin, Hatay ve Bursa'da faaliyet gösteriyor.

Gaziantep Modeli!

Türk işletmeler, geldikleri ilk yıllarda Suriyelilere karşı olumsuz bir algı geliştirdi ancak bu algı zamanla değişti. Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) bünyesinde kurulan Türkiye-Suriye İş Konseyi ve Gaziantep Ticaret Odası'nın kurduğu Suriye Masası gibi yapılar ortaklıklar kurulmasını cesaretlendiriyor. Suriyelilerle iş yapmak isteyen Türk işletmeler bu kurumlar aracılığıyla diledikleri isimlere kolaylıkla ulaşabiliyor. Gaziantep Ticaret Odası'nın 2011 yılından önce 12 olan Suriyeli şirket üye sayısı, 2020'de 2 bini aştı. Suriye Masası ile Gaziantep'te ortaya çıkan ortaklı şirketler ve işbirlikleri ticari bir başarı gösterince Dünya Odalar Kongresi'nde katılımcılara, 'Gaziantep Modeli' olarak tanıtıldı.

Pandemi süreci ortaklıkları artırdı

Koronavirüs salgını pek çok KOBİ'yi olumsuz etkiledi. Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Körfez ülkeleri pazarını iyi tanıyan Suriyeli işletmeler, Arap dünyasının taleplerini doğru okuyarak Türk üreticileri yönlendirebiliyor. Suriyeli işletmelerin önemli bir kısmı tekstil, gıda, tatlıcılık, ayakkabı üretimi, halı dokumacılığı, mobilya imalatı gibi sektörlerde üretim faaliyeti gösteriyor. Suriyeli işletmeler bu sektörlere ucuz ve yeni ürünler de getirdi. Ürünlerin ihracatını hızlandırdı ve pazarın büyümesini sağladı. 2011'de Gaziantep Nizip'te bulunan geleneksel sabun üreticilerinin önemli bir bölümü yurtiçindeki talebin düşmesiyle kepenk kapatmıştı. Suriyelilerin açtığı yeni küçük işletmeler ve sağladıkları işçi desteğiyle bugün geleneksel Nizip sabunu aralarında Japonya, Hollanda ve Kanada'nın da bulunduğu 11 ülkeye ihraç ediliyor.

Ayakkabı endüstrisi de büyüdü ve gelişti. Suriyelilerin Türkiye'de en çok işletme açtığı ve çalıştığı alanlardan biri de ayakkabı üreticiliği oldu. Türkiye'deki Suriyeli işletmelerin yaklaşık yüzde 20'si ayakkabı üreticiliğiyle uğraşıyor. Özellikle Gaziantep'te başlayan bu yeni iş kolu sayesinde binlerce kişiye istihdam sağlandı. Ayakkabı üreticileri yurtiçi ve yurtdışında yeni pazarlar oluşmasına yol açtı.

Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Körfez ülkelerindeki ihracat faaliyetleri arttı, Arapça konuşulan bölgeleri iyi tanıyan ve bölge pazarının ihtiyaçlarını anlayabilen Suriyeli ticaret insanları Türk mallarının Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Körfez ülkelerindeki rekabetini güçlendirdi. Türk üreticiler pazara daha iyi nüfuz edebildi.