Türkiye`de fıstık üretiminin yaklaşık yüzde 90’unun karşılandığı Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgesi’nde havaların iyice ısınmasının ardından çiftçileri hasat telaşı sardı.
Başta Gaziantep, Kilis ve Şanlıurfa olmak üzere Türkiye’nin 40 ilinde üretilen Antep fıstığı son yıllarda yüksek getirisiyle çiftçilerin en gözde ürünü arasında yer alıyor.
Türkiye’de Gaziantep ile anılan Antep fıstığı üretim alanının genişlemesi ekili alanların ise artmasına neden oluyor. Yüksek ekonomik değerinden dolayı da tercih edilen Antep fıstığı üretim alanları 3,8 milyon dekar alana ulaştı.
Eşsiz lezzeti ve ekonomik değeri ile öne çıkan Antep fıstığında üretim alanının her geçen gün daha da genişlemesi fıstığın önemli bir tarımsal ürün olmasından kaynaklanıyor.
“Yeşil altın” olarak da bilinen Antep fıstığının yüksek ekonomik değerinden dolayı her geçen yıl üretim alanı artması rekolteyi de yükseltiyor.
Gaziantep başta olmak üzere Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgesi’nde yetiştirilen Antep fıstığının hasadına Gaziantep’te de başlandı. Tam olgunlaşmamış iç fıstığa Gaziantep’te ve bölgede “yeşil altın” ismi veriliyor.
Gastronomi şehri Gaziantep'te fıstık yetiştiricilerinin bin bir zahmetle yetiştirdikleri Antep fıstığında baklavalık “boz” fıstığın toplanmasıyla başlayan hasat “kırmızı ben” hasadı ile devam ediyor.
Fıstığı baklavada kullanılan ve “boz fıstık” olarak da adlandırılan çeşidin hasadına başlanırken sabah saatlerinde gruplar halinde fıstık bahçelerine giden işçiler, 40 dereceyi aşan sıcaklıkta yaklaşık 10 saat çalışıyor.
İşçiler, ağaçların altlarına branda açıp, dallarda elleriyle tek tek fıstıkları topluyor. Ardından da fıstıklar çuvallara konularak traktörlere yüklendikten sonra ise salkımlarından ayrıştırılmak üzere fıstık işletme tesislerine götürülüyor.
Geçen yıla oranla rekoltenin düşük olduğu Antep fıstığında "boz" olarak adlandırılan fıstığın hasadına ilk olarak Karkamış ve Oğuzeli ilçesindeki Barak Ovası'nda başlandı.
Hasadın yoğun olarak yapıldığı Oğuzeli ve Karkamış ilçesinde fıstık üreticileri, hummalı bir çalışma ile bu yılki hasada başladı.
Ziraat Mühendisleri Odası Gaziantep Şube Başkanı Abdülkadir Deniz, İLKHA muhabirine Antep fıstığı hasadının başladığını söyledi.
Bu yıl hem rekoltenin hem de fiyatların düşük olduğunu ifade eden Deniz, hasadına başlanan fıstığın kilosunun 23 liradan satıldığını belirtti.
Antep fıstığına ve üreticisine yeterince sahip çıkılmamasından yakınan Deniz, girdi maliyetlerindeki artışa dikkat çekerek çiftçiye sahip çıkılmasını istediklerini söyledi.
Türkiye'nin fıstık üretiminin anavatanı olan Gaziantep'te hasat döneminin başladığını belirten Deniz, bu yıl rekoltenin düşük olduğunu ifade etti.
“Bu yıl rekolte düşük”
Antep fıstığında geçen yıl rekoltenin 300 bin ton civarında tahmin edildiğini belirten Deniz, “Resmi olmamakla birlikte bu yılki tahminlerimiz yüzde 30 civarında bir rekolte olduğu dolayındadır. Antep fıstığında iki hasat dönemi vardır. Birisi erken hasattır, ikincisi kırmızı normal fıstık hasadıdır. İlk hasat baklavacıların ‘kuşgözü’ diye tabir ettikleri yeşil iç şeklinde olan Antep fıstığının hasat dönemidir. Bu hasat döneminin süresi hava şartlarına göre bir hafta ile 15-20 gün arasında değişen bir hasat dönemi vardır. Ondan sonraki dönemlerde fıstık kızarıp içinin sararmaya başlaması ile birlikte bu hasat durdurulur, Bu zaman diliminde fıstığın olgunlaşması beklenilir. Tekrar eylül ayının ilk haftalarında ikinci hasat dönemine geçilir.” dedi.
“Geçen yıldan yeterince Antep fıstığı var”
Covid-19 salgını nedeniyle satılmadığı için geçen yıldan da yeteri kadar Antep fıstığının olduğunu dile getiren Deniz, “Resmi olmamakla birlikte bu yıl tahmin edilen rekolte ise yüzde 30 civarındadır. Geçen yıl stokların tamamı pandemi nedeniyle tüketilememiş durumda. Fıstıkta öyle çok yoktu kazanacağını sanmıyorum.” ifadelerini kullandı.
“Antep fıstığında taban fiyat belirlenmesi lazım”
Hasadı başlayan “boz” Antep fıstığının kabuklu fiyatının 23 liradan satın alındığını bildiren Deniz, “30 lira olması beklenen fiyat şu anda 20 liradan başladı. 22 ile 25 lira arasında oynayan bir fiyatımız var. 30 liradan aşağı olacak fiyat çiftçiyi kurtarmayacak. Bu yıl en az 30 lira olması beklenen bir fiyat vardı. Maalesef ki üretici bu fiyatı bulamadı. Piyasa bu şekilde açıldı ve fiyatta bu şekilde belirlendi. Tüccar bu fiyata alıyor, tüccardan başka da alıcı yok. Çiftçi tamamen tüccarın eline bırakılmış, tüccar hangi fiyatı belirlemişse Antep fıstığı her yıl o fiyatta satılır. Her yıl bu sıkıntı yaşanıyor. Bu durumun önüne geçilebilmesi için devletin taban fiyat vermesi ve Antep fıstığına da destek vermesi lazım. Girdiler çok pahalandı.” şeklinde konuştu.
“Antep fıstığına ve çiftçiye sahip çıkılmıyor”
Çiftçiye ve Antep fıstığına sahip çıkılmasını istediklerini belirten Deniz, “Antep fıstığına ve çiftçiye sahip çıkılmıyor. Çıkılmış olsaydı, taban fiyat belirlenir, destekler verilirdi. Antep fıstığı desteklenmiyor ve ne de taban fiyat oluşturuluyor. Antep fıstığı çiftçisi tamamen tüccarın umuduna atılmış durumda. Sabahleyin fıstık halindeki tüccarlar, ‘bugün fıstık şu fiyattan alınacak’ diyorlar piyasa öyle açılıyor ve o şekilde devam ediyor. Fındıkta olduğu gibi Antep fıstığına da gerekli ilginin gösterilmesini istiyoruz ve taban fiyat verilmesini istiyoruz. Çiftçinin tüccarın eline bırakılmasını istemiyoruz. Bunu yıllardan beri söylüyoruz.” diye konuştu.
“Antep fıstığı ağaçlarında önüne geçilemeyen kurumalar ve hastalıklar başladı”
Türkiye genelinde yaşanan kuraklıktan Antep fıstığının da nasibini aldığını ifade eden Deniz, şunları söyledi.
“Antep fıstığı ağaçlarında önüne geçilemeyen kurumalar ve hastalıklar başladı. Çeşitli mücadelelerde veriliyor, fakat suyun olmadığı bölgelerde üreticinin elleri kolları bağlı ve yapacak bir şey yok. Bu sene Antep fıstığı ağaçları alması gereken yağışın dörtte birini bile alamadı. Dolayısıyla önümüzdeki yıl için ‘karagöz’ dediğimiz olay oluşmadı. Önümüzdeki yılda yine yüzde 30-40 civarlarında bir rekolte olacağı tahmin ediliyor. Normalde gelecek yıl Antep fıstığında ‘var yılı’ olmasına rağmen ağaçlarda ‘karagöz’ oluşmadığı için Antep fıstığında rekolte düşüklüğü bekleniyor.”
