Türkiye-Mısır ilişkileri 2013 yılında Mısır Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin askeri darbe sonucu devrilmesiyle bozulmuş ve daha sonra iki ülke arasında siyasi kulvarda başlayan gerginlik karşılıklı ticarete olumsuz yansımış ekonomik ilişkileri derinden sarsmıştı.

Dışişleri heyeti Mısır’a gidiyor

Yakın bir geçmişte iki taraftan gelen yumuşama mesajları neticesinde atılan normalleşme adımları kapsamında Mayıs ayı içinde Türkiye Dışişleri Bakanlığından oluşacak heyet, Kahire’ye kritik bir ziyarette bulunacak.

İkili anlaşmalar, yatırımlar ve ticaret

İki ülkenin normalleşme sürecini başlatmasıyla karşılıklı ticaret ve yatırımların yeniden başlayarak artması her ne kadar gerekli bir süreci gerektirecek olsa da bu noktada önemli bir aşama kaydedilmiş olacak.

Daha öncede iki ülke arasında bürokratik mevzuatlar, gümrük engelleri ve vize başvuru sürelerinin uzatılması gibi çeşitli nedenlerden sorunlar yaşansa da ekonomik ilişkilerde hiçbir zaman kopma noktasına gidilmedi.

Yaşanan tüm bu olumsuzlukların aksine Türkiye’nin Kuzey Afrika’daki önemli ticaret ortaklarından biri de her zaman Mısır oldu.

Yeni adımlarla iki ülkede kazanmış olacak

Ticaret Bakanlığı ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Türkiye’den Mısır’a 2014-2020 arasında 21,9 milyar dolarlık ihracat yapılırken, aynı dönemde ki yine Mısır’dan gerçekleşen ithalat rakamı ise 12,1 milyar dolar oldu.

Son 7 yıllık ikili ilişkilere bakıldığında Türk tarafının her yıl yaklaşık 3 milyar dolarlık ihracat sağladığı Mısır ile ekonomik ilişkilerini belirli bir düzeyde sürdürdüğü görülüyor.

Bu dönemde Türkiye’den Mısır’a ihraç edilen ürünler arasında genellikle demir-çelik ürünleri, plastik, motorlu taşıtlar, petrol yağlarının yoğunlukta olduğu görülüyor. Buna karşılık Mısır’dan alınan ürünler arasında ise kimya sanayisi ürünleri ile beraber altın ve tekstil ürünleri ilk sırayı alıyor.

Ayrıca, Mısır’da Türk firmalarının bankacılık, otomotiv, inşaat, enerji ve cam sanayi gibi pek çok alanda da doğrudan yatırımlarının olduğu biliniyor. Önümüzdeki süreçte bu yatırımların artmasının istihdam sorunu yaşayan ve genç nüfus fazlası olan Mısır Devleti için fayda sağlayacağı da öngörülen gerçekler arasında.

Türkiye’nin ticaretteki önemli ortağı

Mısır bugün stratejik ticaret yolları, 100 milyonu aşan nüfusu, enerji yatırımları, farklı iş kollarının Orta Doğu’daki merkezi olması ve turizmdeki iddiasıyla bulunduğu coğrafyanın en önemli ekonomilerinden biri.

Anadolu coğrafyasıyla Mısır’ın stratejik ortaklığının geçmişi ise antik çağlara kadar uzanıyor.

Mısır her zaman Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerinde de Anadolu’da üretilen ürünlerin en güçlü pazarlarından biri olmuştur. Türkiye, bu köklü ilişkiden kaynaklanan bir bağla Mısır ile sürekli yakın bir ekonomik ilişki içerisinde oldu.

Türk ihracatçılar için bulunmaz fırsat

Mısır’ın kalabalık bir nüfusa sahip oluşu Türk ihracatçıları için yeni süreçte de birçok fırsatın yaratılabileceği anlamını taşıyor.

Mısır, Türk ihracatçılarına, büyük bir pazar ağını tek başına oluşturmanın yanı sıra, stratejik durumuyla da Afrika ve Arap ülkelerine açılmaları için de önemli bir coğrafi potansiyeli de barındırıyor. Türk firmalar için Mısır ile ilişkiler henüz yeni olmasa bile iki ülke ilişkilerinin normalleşmesiyle gelebilecek teşvikler, iki ülkenin iş insanlarına salgına rağmen karşılıklı kazançlarda sağlayacak.

İkinci bir kanal alternatifi mümkün değil

Süveyş Kanalı’nın tanker kazası sonucu kapanmasıyla yaşanan küresel aksama, tüm dünyada gözleri ikinci bir alternatif güzergâha çevirdi.

Küresel nakliyatın yüzde 12’sinin 193 kilometre uzunluğunda olan Süveyş Kanalı’ndan geçtiği düşünülürse, bu güzergâhın yeni alternatiflere ne kadar fazla ihtiyaç duyduğu da görülebilir.

Hâlihazırda yeni bir kanal inşa edebilmenin birçok kısa zaman içinde mümkün olmayacağı açık olduğundan dolayı bölgeyi destekleyen diğer güzergahların iyileştirilmesi konusunda yeni adımlar ve projeler ortaya atılıyor.

Yeni proje ile 9 Afrika ülkesi birbirine bağlanacak

Mısır’da yakın tarih içinde gerçekleşen demir yolu kazalarında çok sayıda ülke vatandaşının hayatını kaybetmesi ya da yaralanması sonrasında yolların iyileştirilmesini sağlayacak birçok ulaşım ağı projesinin de faaliyete geçirilmesine yol açtı.

Bu projelerden biri de Mısır ve Sudan’ı birbirine bağlayacak 450 kilometre uzunlukta bir demiryolu inşası. Sudan’ı ziyaretinde konuşan Mısır Ulaştırma Bakanı Kamel Al-Wazir, projenin maliyetinin ise 254,6-318,7 milyon dolar olacağını açıkladı.

Öte yandan Mısır’ı dokuz Afrika ülkesine bağlayacak olan devasa bir altyapı projesi de planlanıyor.

35 proje var

Mısırlı Bakan, Mısır'ın 13 liman ile beraber bir de lojistik merkez inşa edilmesini sağlayacak geniş kapsamlı bir plan hazırlandığını da söyledi.

Bu açıklamaya göre ise Mısır’da önümüzdeki süreçte 953 milyon dolarlık 35 yeni proje hayata geçirilmiş olacak.

Mısır’da yapılacak bu projeler göz önünde bulundurulduğunda bu konularda deneyimli Türk müteahhitleri Mısır’ın ihtiyaç duyacağı alanları rahatlıkla doldurabilir. Ayrıca Türkiye ile Mısır, bu projeler çerçevesinde yine Afrika’daki ülkelere de ortak yatırımlar da gerçekleştirebilir.

Enerji’de bölgesel merkez iddiasını taşıyor

Mısır’ın Doğu Akdeniz havzasında gaz rezervlerinin aranması ile diğer enerji nakil hatlarındaki yatırımları düşünüldüğünde bu yakınlaşmanın Türkiye için birçok fırsata gebe olabileceği de rahatlıkla öngörülebilir.

Mısır özellikle enerji ticaretinde bölgesel merkez olma iddiasını güderek bu yönde projelere hızla imza atıyor.

Bu gaye doğrultusunda ise Mısır yenilenebilir enerji ile doğalgaz santralleri inşalarının yanı sıra Akdeniz kıyısında bulunan Dabaa şehrinde de nükleer bir enerji santrali inşa ediyor. Bu sebeple Türkiye’nin bu alanlardaki çalışmalarının normalleşen ilişkiler sonrası bir üst seviyeye çıkacağı da düşünülüyor.

Koronavirüsün Mısır ekonomisine yansımaları

Dünya Bankası istatistiklerine göre koronavirüsün Mısır ekonomisine olumsuz etkisiyle ekonomideki büyümenin 2020-2021'de yüzde 2,3 daha daralacağı belirtiliyor. Bu da salgının olumsuzluklarına rağmen bu ülkenin ayakta kalabileceğini gösteriyor.

Bununla beraber aşılanma seviyesi 2022'nin başlarına doğru artarsa Mısır'ın 2021’de ve sonrasında büyüme ivmesini hızlandırması bekleniyor.

Salgının başlangıcında görülen istihdamdaki düşüşün aksine son zamanlarda tersine dönen istihdam oranlarıyla beraber ülkedeki işsizlik oranları da 2021 itibariyle yüzde 7,2 seviyelerine gerilemiş durumda.

Döviz ihtiyacını da karşıladı

Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Mısır arasında varılan anlaşma sonucu Mısır’a 2,7 milyar dolarlık kredi sağlanarak bu ülkenin döviz ihtiyacı da giderilmiş oldu.

Mısır Merkez Bankası, likiditeyi rahatlatarak vatandaşların uygun koşullar altında krediye ulaşımlarını sağlamak maksadıyla politika faizlerini de düşürdü. Ülkede atılan bu adım yüzde 5,7’ye çıkan enflasyonun gerilemesi amacıyla atıldı.

Sonuç

Sonuç olarak, Mısır Devletinin sübvanse ettiği imalat, turizm, Süveyş Kanalı, gaz ve petrol çıkarıcıları gibi kilit durumdaki sektörler, talep düşüşü, seyahat kısıtlamaları ve ticaretteki kesintilerden hala olumsuz şekilde etkilenmeye devam ediyor.

Türkiye için Mısır ile girilecek yeni normalleşme sürecinde bu kritik sektörlere ilişkin birçok fırsat temin edilebilir.

Özellikle altyapı projelerinde bu ülkeye Türk müteahhitleri sokularak bu durum hem yatırıma hem de Mısırlılar için istihdama dönüşebilir.