Türkiye’nin Avrupa’ya en önemli çıkış kapılarından Kapıkule’de TIR kuyruğu problemini çözmek amacıyla devreye alınan Randevulu Sanal Sıra Sistemi (RSS), büyük sıkıntı yarattı. Geçiş süresinin azalmadığını, aksine uzadığını belirten sektör temsilcileri, altyapının dijital sisteme henüz uygun olmadığını vurguluyor. Yaşanan problemler nedeniyle Kapıkule’deki TIR kuyruğu pazar günü bin 700 araçla rekor kırdı. Sektör geri adım beklerken uygulamada kararlı olan bakanlık, tercihe bağlı olan sistemi önceki akşam nakliyecilere attığı mesajla zorunlu hale getirdiğini duyurdu. UND ve UTİKAD yetkilileri sorunun çözümü için bakanlık ve TİM yetkilileriyle görüşüyor. UND, sistemin sorunsuz işleyebilmesi için öncelik listesi hazırlayarak bakanlığa sundu.
Ticaret Bakanlığı, sınır kapılarındaki TIR kuyruklarını minimuma indirmek amacıyla Randevulu Sanal Sıra Sistemi’ni (RSS), Kapıkule Gümrük Kapısı’nda 13 Temmuz tarihi itibarıyla pilot olarak başlatmıştı. Bir ay süren pilot uygulamanın ardından sistem 13 Ağustos’ta Kapıkule Gümrük Kapısı’nda kalıcı olarak devreye alındı. RSS’nin önümüzdeki dönemlerde Hamzabeyli ve Karkamış gümrük kapılarında da başlatılması planlanıyor. RSS sürücülerin web, mobil ve kiosk uygulamaları üzerinden belirleyebilecekleri tarihte ve ilgili gümrük müdürlüklerince sistemde tanımlanabilen zaman dilimleri içerisinden seçtikleri saatte randevu almaları ve bu randevu saatine göre gümrük kapısına ilerlemeleri esasına dayanan bir uygulama. Sistem ile randevu saatine ve randevu sahibine ilişkin bilgileri içeren ve sistem içerisinde üretilen karekod kullanılarak TIR Parkı üzerinden ülkeden çıkış yapmak üzere gümrük kapısına geçilmesi amaçlanıyor.
Ancak sektör temsilcilerinin aktardığına göre, sistem Kapıkule’de TIR kuyruğu sorununu çözemediği gibi, büyük bir kaosa neden oldu. En büyük problem RSS’nin diğer sistemlere entegre edilmemesi oldu. Öte yandan randevulu sanal sıra sisteminde Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası (YYS) sahibi firmalara öncelik tanınması, bu belgeye sahip olmayan firmalar için büyük sıkıntı yarattı. RSS’ye kayıtlı bir aracın Kapıkule TIR parkına giriş yaptığı anda RSS’den sıra almamış olan bir araç 48 saat bekleyen araçların önünden sıra numarası alarak sınır kapısına yönelmesi diğer bekleyen sürücülerde büyük rahatsızlık yarattı. Bir diğer sorun da RSS’den randevu alan araçların sürücülerinin yabancı araçların cep telefonlarına karekod gönderilememesi oldu. RSS’den randevu aldığı halde ihraç yükü taşıyan TIR kamyonlarının Türkiye sınırından çıkmasının yine 72 saati bulabildiği dile getiriliyor.
“Süre uzadı, ihracatçı da mağdur”
RSS, Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) ve Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Ü retenleri Derneği’nin (UTİKAD) de gündeminde. DÜNYA’ya konuşan UTİKAD Başkanı Emre Eldener, “Randevu sisteminin süreci hızlandıracağı ve sürücüler için daha insani bir ortam yaratacağını düşündük ancak olmadı. Yurtdışına çıkan araçların minimum beklemeyle çıkması gerekiyor, ancak şu an süre uzadı ve ihracatçı da mağdur” dedi. Eldener, sorunun çözümü için Ticaret Bakanlığı ve Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) ile görüşmelerin devam ettiğini söyledi.
“Yanlış bir uygulama, kaldırılmalı”
Aynı zamanda İstanbul Üniversitesi Ulaştırma ve Lojistik Fakültesi Öğretim Görevlisi olan ALC Lojistik Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çiçekli, RSS’nin yanlış bir uygulama olduğunu ve dahabüyük büyük sıkıntılar yaratacağını dile getirdi. Çiçekli, “Bütün amaç, yol kenarında TIR kuyrukları görüntüsü olmaması ve bunun kamuoyuna yansıyan negatif algıyı yok etmek. Ancak bu sistemle ihracat çıkış sayıları artmayacak, hatta azalacaktır.”
Sorunun temeline inip Kapıkule’ den çıkış yapan günlük maksimum 1200 TIR sayısını 2000’lere çıkarmak ve böylece kuyruk sorununu kökten çözmek gerektiğini vurgulayan Çiçekli, “Bekleme sorununu çözmek için öncelikle kapıdaki personel sayısını artırmak ve personelin verimliliğini yükseltmek gerekiyor. Yavaşlamaya neden olan mesai uygulaması, akaryakıt satışı gibi uygulamalara son verilmeli. En önemlisi de gümrükteki birimler arasında (polis-tescil-muayene-muhafaza-zirai kontrol vs..) koordinasyon ve senkronizasyonu sağlamak gerekiyor. Aynı anda ve kesintisiz vardiya değişimleri yapılmalı. Vardiya değişimlerinde hiç zaman kaybedilmemeli. Bütün bunlar yapıldıktan sonra da karşı tarafın sınır kapısı ile aynı senkronizasyon sağlanmalı. Aynı hatta daha düşük fiziki kapasitesi olan başka ülke kapılarından günde bizden çok fazla sayıda araç geçiyor ve benzer kuyruklar oluşmuyor. Bunu biz de başarabiliriz.”
UND, iyileştirme için harekete geçti
UND yönetimi RSS’nin iyileştirilmesi durumunda sınır geçiş işlemlerinin dijitalleşmesi için önemli bir fırsat yaratacağını vurgulayarak, mevcut sistemin ideal bir yapıya kavuşması konusunda Ticaret Bakanlığı ile beraber çalışacaklarını duyurdu. Web sitesi üzerinden yapılan açıklamada, "Sistemin, etki alanına istinaden doğurabileceği sonuçları önlemek amacıyla sistemde aksaklık yaşanması durumunda ihracat çıkışlarımıza yönelik risk değerlendirmesi ve kurtarma planlarının mutlaka tanımlanarak, şeffaf, verimli, öngörülebilir, ölçülebilir, geliştirilebilir ve adaletçi olması gerektiği hususunda anlaşıldı. Randevulu Sanal Sıra Sistemi (RSS), ideal ortamda GEBOS, UNET, GÜVAS, POLNET, GTİ TETA gibi tüm kurumların sistemleri ile entegre olarak çalışmalı. Kullanıcının randevu oluşturduğu andan sınır kapısından çıkıncaya kadar olan süreçte kurumlar arası bilgi alışverişi senkronize bir şekilde gerçekleşmeli.
Sanal Randevu Sisteminin mevcut ihracat operasyonlarını hızlandırması ve çıkış işlemlerini firma ve sürücü için öngörülebilir hale getirilmeli.Bu çerçevede, sistemin daha etkin ve tam dijital bir yapıya kavuşması amacı ile Ticaret Bakanlığımızın da onayı ile RSS Öncelik Tablosu oluşturuldu.
RSS, dün itibarıyla zorunlu oldu!
Uygulamada kararlı olan Ticaret Bakanlığı, önceki akşam nakliyecilere attığı mesajla RSS'yi zorunlu hale getirdiğini duyurdu. Nakliyecilere gönderilen mesaj şu şekilde: ”15.09.2020 günü saat 24:00'dan itibaren Kapıkule Gümrük Kapısı'ndan çıkacak tüm TIR'lar, Randevulu Sanal Sıra Sistemi'nden alacakları randevu ve karekod ile işlemlerini gerçekleştirecektir. Sürücülerin, Kapıkule'ye randevu saatlerine uygun şekilde varmaları önem taşımaktadır. Tüm sürücülere saygıyla duyurulur.”
Sürücülerin psikolojisi bozuluyor
Geçtiğimiz günlerde Avrupa'dan Türkiye'ye giriş yapan bir TIR şoförünün Kapıkule'de kendisine yol vermediği iddia edilen bir başka sürücüyü bıçaklayarak ölümüne neden olması, sektörde büyük üzüntü yarattı. Sektör temsilcileri, sınırdaki beklemelerin sürücülerin sağlığını ve psikolojisini olumsuz etkilediğini dile getiriyor.
