Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) uzun süredir devam eden görüşmeler sonucunda 20/05/2020 günü ilk Döviz-TL takası (swap) anlaşmasını Katar ile yaptığını ilan etti. ABD'den olumlu yanıt alamayan ve Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) da kapısını çalmayacağını açıklayan Türkiye'nin bir süredir İngiltere, Japonya, Katar ve Çin ile swap anlaşması yapmak için görüştüğü yönünde haberler basına yansımıştı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 20/05/2020 günü bir açıklama yaparak Katar Merkez Bankası ile 17 Ağustos 2018 tarihinde imzalanan ikili para takası (swap) anlaşmasının yenilendiğini duyurdu. TCMB, söz konusu anlaşmanın tutarının 5 milyar ABD doları karşılığı Türk lirası ve Katar riyalinden 15 milyar ABD doları karşılığı Türk lirası ve Katar riyaline yükseltildiğini belirtti.
Kuru etkilemesi nedeniyle günlük hayatımızın bir parçası olan SWAP’ ı kısaca anlatalım.
Swap nedir?
Swap, kelime anlamı olarak “değiş-tokuş, takas” anlamına gelir. Finansal piyasalarda para swapı, faiz swapı ve çapraz döviz swapı olmak üzere üç tür swap var ancak şu anda Türkiye’nin gündeminde olan Para Swapı.
Para swapı iki taraf arasında, belirlenen tutarda bir paranın başka bir para ile değiştirilmesi ve belirli bir süre sonunda değiştirilen ana paraların geri verilmesini içeren bir anlaşma olarak tanımlanabilir.
Basit bir örnekle açıklarsak;
Örnek : (X) Bankası (Y) Bankası ile yapmış olduğu USD/TL para swapı sözleşmesine ilişkin veriler aşağıdaki gibidir: İşlem tarihinde (X)’in $’a (Y) nin ise ₺’ye ihtiyacı bulunmaktadır. Paraların faiz getirisi dikkate alınmamıştır.
İşlem Tarihi : 20/5/2020 Kur : 7,00
Vade Tarihi : 20/5/2021 Kur : 7,50
Bu swap işleminde;
(X) Bankası (Y) Bankası
20/05/2020 tarihinde 1.000 $ 7.000 ₺
20/05/2021 tarihinde 7.500 ₺ 1.000 $
20/05/2021 tarihinde kur 7,25 olursa;
(X) Bankası (Y) Bankası
250 ₺ Kar 34 $ Zarar
(7.500 – 7.250) (7.500 / 7,25= 1.034-1000= 34)
20/05/2021 tarihinde kur 7,75 olursa;
(X) Bankası (Y) Bankası
250 ₺ Zarar 33 $ Kar
(7.750 – 7.500) (7.500 / 7,75= 967-1000= 33)
Türkiye’nin neden bir swap anlaşmasına ihtiyacı var?
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) açıkladığı verilere göre, 2020 Mart sonu itibarıyla, Türkiye’nin kısa vadeli (Vadesi 1 yıldan kısa olan) dış borç stoku, 168,9 milyar dolar düzeyinde. Bunun da 121,6 milyar doları özel sektöre, 47,3 milyar doları kamuya ait.
Korona salgını nedeniyle ülkemizin en önemli döviz gelirleri olan ihracatta ve turizmde önemli düşüler meydana gelmiştir. Bu da dış borç ödeme kapasitesinde sorunlar oluşabileceği kaygısı oluşturmuştur. Birçok gelişmekte olan ülkede olduğu gibi Merkez Bankası da yabancı ülkelerle swap anlaşması yoluna gitmektedir.
Merkez Bankası reel döviz rezervleri incelendiğinde sadece Katar ile swap anlaşmasının yapılasının yeterli olmadığı görülecektir.
Merkez Bankası net rezerv miktarına ulaşabilmek için MB analitik bilançosunda yer alan kalemlere bakmamız gerekmektedir. Bu kalemlere göre formüle edersek: 20/05/2020 verilerine göre;
Net Rezerv = (Dış Varlıklar – Toplam Döviz Yükümlülükleri) / Usd Tl Kuru
= (639,38 milyar – 475,38 milyar) / 6,78 = 24,19 milyar Usd
Swap hariç net rezerv = Net Rezervler – Swap İşlemleri Toplamı
= 24,19 milyar – 29,6 milyar = (-) 5,41 milyar Usd
Katar anlaşmasının ardından İngiltere, Japonya ve Çin ile swap anlaşmaları da olursa ülkemiz kısa vadede bir nebze nefes alabilir.
Çözüm mü : İlle de Üretim İlle de Üretim.
Mahmut ASLANGİL 4 Yıl Önce
Sonuç kısma küçük bir ekleme yapmak istiyorum.ille de katma değeri yüksek ürün üretimi.
Musa Ulusoy 4 Yıl Önce
Mahmut beye katılıyorum ve bir ilave de ben yapmak istiyorum. Türkiye bacasız sanayisini yani Turizm gelirlerini en az 100 milyar dolara çıkartmalı. Bu da ekonominin dışa bağımlılığını cidden azaltacaktır.